“Evet Deyince, Bütün İzleri Silinecek”
Adıyaman’da iki dönem belediye başkanı olarak görev yapan Abdulkadir Kırmızı, 12 Eylül’de yaşadıklarını, çektiği sıkıntıları, firar gezmesini, iki ay Pirin Palas’ta gördüğü işkenceleri ilk kez anlattı ve bütün o acıların bir daha yaşanmaması için 12 Eylül’de yapılacak referanduma “evet” diyeceğini, “evet” denmesi gerektiğini söyledi. Kırmızı, ancak o şekilde bütün izlerin silineceğini kaydetti. Adıyaman’da faaliyet gösteren “Evet Platformu” 12 Eylül’e kadar anayasa değişikliğine ‘neden evet denmesi’ gerektiği ile ilgili çalışmalarını sürdürüyor. Platformun Basın Sözcüsü Gazeteci Yazar Naif Karabatak’a konuşan, eski Belediye Başkanı Abdulkadir Kırmızı, referanduma neden evet diyeceğini şöyle açıkladı; “1982 anayasası olağanüstü şartlarda hazırlanmış bir anayasadır. Aslında anayasa demek de pek mümkün değil. Çünkü bir ceza yasası mahiyetindedir. Hazırlandığı ortam 12 Eylül ortamıdır. 1970’li yıllarda Türkiye’de siyasal hareketlerin şiddete dönüştüğü, çok kurbanların verildiği, insanların birbirini acımasızca öldürüldüğü bir siyasi ortam, bir kargaşa ortamından sonra o şartların psikolojisiyle hazırlanmış bir anayasadır ve bu anayasanın üzerinden de artı 28 yıl gibi uzun bir süre geçmiştir.” dedi. Her şeyin zamanla değişmesi gerektiğini söyleyen Kırmızı, “Allah’ın emirleri hariç, her şey eskir, değişir. İhtiyaçlara cevap veremiyorsa, değişir. 1982 anayasası bir kul yapısıdır. 30 yıla yakın zaman içinde şartlar çok değişmiş, gelişmiştir, hem bilim gelişmiş, hem demokrasi gelişmiş, insan hakları gelişmiş, hem dünya hem Türkiye değişmiş gelişmiştir. İşte bu değişen ve gelişen şartlar içerisinde 1980 anayasası gibi olağanüstü şartlarda hazırlanmış bir anayasanın değişmemesini iddia etmek bence inanın zor bir olaydır.” Bir Millet Kendi Anayasasını Kendisi Yapar Referanduma götürülen anayasa değişikliğini yeterli görmediğini de belirten Kırmızı, “Anayasa değişikliğinin bu kadar küçük tutulması zaten bizim en büyük eleştiri konumuzdur. 1982 anayasası askeri vesayetle hazırlanmış bir anayasadır. Oysa bir millet kendi anayasasını kendisi yapmalıdır. Olağanüstü şartların ve askeri vesayetin hazırlattığı bir anayasa ile uzun süre yaşamak mümkün değildir. Ve bugün 12 Eylül 2010’da halk oylamasına sunulacak anayasa değişikliğini elbette yeterli görmüyoruz, Bu anayasayı tümüyle değişmelidir. Ama bugün yapılan anayasa değişikliği değiştirilenden iyi olduğu için biz evet diyoruz, bu konuda sağduyulu olan herkesin evet demesi lazım.” Darbeciler ve darbecilik yargılanmalı Adıyaman Belediyesi eski Başkanı Abdulkadir Kırmızı, sadece darbecilerin değil, darbeciliğin artık yargılanması gerektiğini belirterek, “12 Eylül darbesi yapan insanların bu referandumla yargı önüne çıkarılması konusu belki uzun bir zamandan dolayı bir mana ifade etmeyecektir ama ben 28 Şubat sürecinde görev yapan, aktif olan anayasa düzenini zorla değiştirmeye çalışan, hele hele post modern darbe yaptık diyenlerin de mahkeme huzuruna çıkarılması gerektiğine inanıyorum. Bunlara 27 Nisanı da ekleyebiliriz. Darbe ve darbe girişimleri Türkiye’de sadece siyasi değil ekonomik, psikolojik, sosyolojik, birçok açıdan etki bırakmıştır. Bu nedenle bu tür girişimde bulunanların da mutlaka yargılanması gerekir, darbeciliğin yargılanmasını gerekir. O zihniyetin yargılanması gerekir. Adam hükümete karşı Sincan’da tanklar yürütüyor. Kimin tankını kime karşı yürüttü? Bunların hesabını sormak elbet bu milletin hakkı diye düşünüyorum.” 2 ay firar, 2 ay işkence 12 Eylül 1980’de Adıyaman’da sağ cenahtan yargılanan ve işkence görenlerden birisi de Adıyaman Belediyesi’nden 10 yıl başkanlık yapan Abdulkadir Kırmızı’ydı. Öyle ki manevi ve fiziki işkencelerin yanında bir gözünü de kaybetmişti. Kırmızı o döneme ilişkin şunları anlattı: “İki ay firar gezdim ondan sonra teslim olmak zorunda kaldık ve Pirin Palas diye bilinen askeri cezaevinde iki yıl sıkıntılı günler yaşadık. İşkenceler, baskılar, küfürler,yani sıradan insanların birbirine yapamayacağı sıkıntıları orda askeri rejiminde yapıldı. Çünkü hukuk yoktu. Kırmızı, şeriatçılık suçlamasıyla aranmış, gözlatına alınmış, iki ay işkenceden sonra da çıkarıldığı mahkemede suçsuz bulunarak serbest kalmıştı. Kırmızı, suçlamayla ilgili olarak “Karşıda şiddete başvuran komünist bir yapı, bir örgütlenme vardı. Buna karşı duran iki örgüt vardı; biri ülkü ocakları, ülkücü hareket, bir de İslamcılar vardı. Bizde o İslamcılar sınıfındaydık ve sadece komünizme karşı değil, toplumun manen beslenmesi, milletin maneviyatının güçlendirilmesi için bir gayret içindeydik. Çünkü önce insanları irşat etmek lazım. Bu irşat faaliyetleri de tebliğle olur, tebliğ faaliyetleri de MTTB Akıncılar Derneği ve o gün ki siyasi hareket olara Milli Selamet Partisi camiası yapıldı bizde o görüş, o çalışma içindeydik.” Pozantı’da İki Ay Firar Ankara Pozantı Şekerpınarı’da ağabeyinin Ormancı olarak çalıştığını söyleyen Kırmızı, ihtilal olduğunda “İhtilal olduğunda, sabah namazına kalkmıştım, namazı kıldım radyoyu açtım, baktım parlamento feshedildi, silahlı kuvvetler yönetime el koydu diye haberler var, marşlar çalınıyor. Abime ihtilal olduğunu söyledim, beni de tutuklayacaklarını biliyordum, iki ay gizlendim.” O tarihlerde 22 yaşında olan Kırmızı, firarını şöyle anlattı; “Ben iki ay firar gezdim, sonra usandım. Çünkü hep dağlarda geziyoruz, köye bir asker geldiğinde biz kaçıyoruz. Artık baktım abimlere de rahatsızlık veriyordum çünkü köylüde bizden şüphelenmeye başladı, niye kaçıyoruz niye eve gelmiyoruz gibilerinden. En iyisi teslim olmaktı diye düşündüm. Nasılsa yargılanacak, suçsuz olduğum anlaşılacaktı. Adıyaman’da Albay vardı Necabettin Ergenekon. O zamanlar şimdi Kültür ve Turizm Müdürlüğü olan bina komutanlık olarak kullanılıyordu. Albaya teslim oldum. Beni Eskisaray karakoluna gönderdiler, oradan da şimdi Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi olan yere, halk arasında Pirin Palas denen işkencehaneye, Askeri Cezaevine götürdüler ve hayatı tanıttılar.” İlk kez o günlerle ilgili konuşan ve hiç anlatmadığını, anlatmak istemediğini söyleyen Kırmızı, “Bizi götürdüler, bir odaya attılar, gözümüz bağlı şekilde öylece kaldık. Gözümüzün bağı açılınca koğuşta olduğumuzu gördüm, 30-40 tane adam, ufacık bir oda, yer beton, neyse onlar bizi karşıladı, ‘hoş geldin kimsin nerden’ falan biz kendimizi tanıttık. Bunların hepsi solcu. Daha doğrusu o zamanlar Kava örgütü vardı, PKK Adıyaman’da daha zayıftı. En çok Kava örgütü vardı.” dedi. Namaz Kılıyorsan Burada Ne İşin Var? Kırmızı, “İlk günüm, namaz vakti geçecek, namaz kılmam lazım ama önce de abdest almak gerek. Namaz kılmak istediğimi söyledim, ‘biz komünistiz öyle namaz falan bilmeyiz ama senden önce dört tane imam vardı burada korkularından abdest falan alamadılar’ dediler. Tabi onların yapma ısrarına rağmen ben kapıyı çaldım, görevlinin kaba bir sesle “ne var” demesine abdest alacağımı, namaz kılacağımı söyleyerek cevap verdim. Görevli ağzıma alamayacağım küfürleri bir biri ardına sıraladı ve ‘namaz kılıyorsan burada ne işin var” dedi. Benim işim yoktu, onlar götürmüştü. gibi… Komünist Bana Destek Oldu Mahkumların elektrik prizlerinden haberleştiğini söyleyen Kırmızı, “O zamanlar elektrik prizleriyle birbirleriyle konuşuyorlardı, ‘kaç numara, 5 numara’ diyerek birbirleriyle anlaşıyorlardı. Bir gün aniden bir uzmanla beş altı asker içeri girdiler, hepimiz dizildik. Mavi elbiseliler öne çıksın dedi, çıktık. Biz dört beş kişiyiz bizi aldılar götürdüler komutanın odasına kapıyı kilitlediler. Dediler ki prizden konuşan hanginizdi? Diğerleri bilmediğini söyledi, bende bilmediğimi söyledim. Namaz kıldığımı da bildiği için namazıma küfürler etti, doğru söylememi istedi. Komünist dediğim insanlardan biri ‘sen arkadaşımın namazına küfredemezsin, ben konuştum dedi ne yapacaksan bana yap’ diye ortaya çıktı. Askerler hemen üzerine çullandı, alıp götürdüler ve bir daha da dönmedi. Çöplükteki ekmeği bile vermediler Kırmızı, çektiği işkenceleri anlatırken, “Biz üç gündür açız, yemek yok. Beni koğuş mümessili seçmişlerdi. Koğuşumuzda memleketin elit tabakasından insanlar da vardı. ‘Sen koğuş mümessilisin, açız ekmek bul’ ben ‘bakın arkadaşlar, burası Askeri Cezaevi ben burada ekmek nasıl, nerden bulacağım Allah büyüktür, sabredin yarın ola hayrola’ dedim ama dinlemediler. Gece saat 11, her kapıda da pencerenin önünde de askeri nöbetçiler var. söylesek ‘git bize ekmek bul’ diye nerden bulacak, nerden bulsun? Arkadaşların çözümü vardı ‘çöp kutularına baksın, belki diğer koğuşlar ekmek kırıntılarını atmışlardır, oradan alsın bize versin.’ Ben istemeyince “Alın koğuş mümesili siz olun, siz isteyin’ dedim. Bir arkadaş ‘tamam’ diyerek kapıyı çaldı.Nöbetçi aynı kaba tavırla ne istediğini sordu. Çöp kutusundan ekmek kırıntısı istiyordu, cevabı, yedi sülalesine küfretmek oldu ve ekledi; ‘oğlum ekmeği düşünüyorsan burada ne arıyorsun, otur bilmem ne çocuğu oturduğun yerde’ dedi. İşte böyle sıkıntılarda vardı.” . Ayakkabını giy de gel Kırmızı, mahkumların çağrılış şeklinden ne için çağırdıklarının anlaşıldığını söyleyerek, “eşyanı topla gel, diyorlarsa ya koğuş değiştiriyorlar ya başka cezaevine gönderiyorlar ama ‘ayakkabını giy gel’ diyorlarsa seni işkenceye götürüyorlardır. Bir gün bana da seslendiler; Abdulkadir Kırmızı ayakkabını giy gel’ çıktım, gözümü arkadan birisi bağladı. Öyle işkenceler ettiler ki, ben ‘gözüm bir daha görmesin’ diye dua bile ediyordum. Gözüm bağlı şekilde bir meydanda ‘sağa koş, sola koş’ diye emir veriyorlar, koşuyorsun, duvarın duvarın alt kısmını kesmişler, üst kısmı duruyor, sen koşuyorsun tabii duvara çarıpyorsun. Her çarptığında küfürler uçuşuyor, ‘kör müsün’ diyorlar. Gözümü öyle bağlamışlar ki, sanki gerçekten kör olmuşsun gibi.” Kırmızı, “İnsanlar sıcak suda işkence olduğunu düşünüyor, erittiği için sıcak suda fazla işkence yapmıyorlar. Soğuk suyun altına koyuyorlar, dayanma şansın sıfır, zaten copun bini bin para ve ağır küfürler. Psikolojik İşkence Kırmızı, mahkumlara psikolojik işkence de yapıldığını belirterek, “Adamı bağırtıyorlar, öyle bir bağırtıyorlar ki zannediyorsun adamı boğazlıyorlar. Biri oradan bağırıyor, biri diğer taraftan. Bunlar gerçekten mahkumlar mıydı bağırıyorlardı, yoksa bilerek bizi korkutmak, psikolojik baskı yaptırmak için rol mü yapıyorlardı, bilmiyoruz ama saatlerce sürerdi.” İki ay işkenceden sonra savcılığa çıkarıldığını ve suçsuz bulunarak serbest kaldığını söyleyen Kırmızı, devlete hiç kırgın veya küs ya da düşman olmadığını söyleyerek, “Devlete düşman olunabilir mi, devlet bizim anamız babamız. İnsanlık dışı işleri darbeciler kendilerince devlet adına yapıyorlardı ama hepsi psikopat hepsi devlet kendisinin zanneden insanlardı” dedi. Hepsi psikopattı Her insanın işkence yapamayacağını söyleyen Kırmızı, “Herkes işkence yapamaz. Koğuşumuzda Adıyaman’ın elit kesimi, tahsilli, kültürlü insanları vardı. Hepimizin ortak intibaı ise o insanların normal insan, normal asker olmadığıydı. Hiçbir insan öylesine işkenceler bir başkasına yapamaz. Gördüğümüz işkenceleri tam anlatamıyorum, her şeyi ayrıntısına kadar anlatmayınca anlaşılmıyor, hangi birini anlatsam. Her günü ayrı bir trajedi her saati ayrı bir işkence olan bir zaman süreci, yani hangisini anlatayım, nerden başlayayım nerden bitireyim, ama bir şey söyleyeyim asla o işleri işkenceleri yapanlar normal askerler normal insanlar değiller. Bütün psikopatları bulmuşlar ve bu insanlara bu işkenceleri yaptırıyorlar herkes işkence yapabilir mi? Mahkeme kararıyla idama mahkum olsa bile herkes onu ipe götüremez. Bu apayrı bir iş yani psikopatlık isteyen bir iş. Sonunda Bir gözünü kaybetti Kırmızı, bir gözüyle kurtulduğuna şükrederek, “Orda biz gözle kurtulduğumuza şükrediyoruz. Pirin Palasa girip de sağ çıkan olmaz, sağlam çıkan olmaz. Birinin gözü, birinin kulağı yani anlayacağınız oradan boş çıkarmıyorlardı.” dedi. Kırmızı, 12 Eylül’de yapılacak referandumda bütün bunların bir daha yaşanmaması için evet oyu vereceğini belirterek, “Belki zaman aşımı nedeniyle 12 Eylülcüler yargılanamaz, bazıları da yargılanır diyor ama bu önemli değil, semboliktir. O zihniyet yargılanacak. 27 Mayıs’lar, 12 Eylüller, 28 Şubat’lar, 27 Nisanlar olmasın, insanlık dışı bu olaylar yaşanmasın diye referandumda anayasa değişikliğine evet diyeceğim ve evet denmesi gerektiğine de yürekten inanıyorum.” Celladıyla Karşılaşma Adıyaman’da 12 Eylül’de iki isim öne çıkmıştı, birisi Albay Necabettin Ergenekon, bir diğeri ise Kara Bela lakaplı Yüzbaşı. Bu iki ismin zulmü dillere destan olmuştu. 1994 yılında Adıyaman Belediye Başkanı olarak seçilen Abdulkadir Kırmızı’nın ilk işi, 12 Eylül’de Necabettin Ergenekon tarafından şehir merkezine yaptırılan süngüyü resmeden saat kulesini yıkmak olmuştu. Daha sonra İstanbul’da tesadüfen Necabettin Ergenekon’la karşılaşırlar; “Benim saat kulemi niye yıktın?” diye sorunca, “Sizden bir tek hatıra bile kalmasın diye” yanıtını verir. Ve yıllar sonra celladıyla karşılaşan Kırmızı’nın içinde sadece bir tiksinti vardır. 12 Eylül’de referandumda “evet” oyu kullandığındaysa artık hiçbir izlerinin kalmayacağını söylüyor. Söyleşi: Naif Karabatak 
